Topraklama, elektrik tesisatlarında ve elektronik cihazlarda istenmeyen elektrik akımlarının toprağa iletilmesi işlemidir. Bu işlem, can ve mal güvenliğini korumak, elektrik tesisatının ve elektronik cihazların ömrünü uzatmak ve elektromanyetik parazitleri engellemek için yapılır.
| Topraklama Türü | Amaç | Örnek Kullanımlar |
| Koruma Topraklaması | Elektrik çarpmasından korunma | Metal gövdeli cihazlar, topraklanabilir ekipmanlar |
| İşletme Topraklaması | Elektrik tesisatlarının ve elektronik cihazların çalışmasını sağlama | Trafo nötr noktası, transformatör gövdesi, motor gövdeleri |
| Fonksiyon Topraklaması | Elektronik cihazların ve sistemlerin fonksiyonlarını yerine getirmesi | Paratonerler, radyo ve televizyon antenleri, telekomünikasyon hatları |
| Temel Topraklaması | Yıldırımdan korunma ve statik elektrik deşarjlarını engelleme | Binaların temelleri E-Tablolar’a aktar |
Topraklama çeşitleri, amacına göre 4 farklı şekilde sınıflandırılabilir:
1. Koruma Topraklaması:
Bu topraklama türü, elektrik çarpması riskine karşı korumayı amaçlar. Elektrik tesisatındaki metal gövdeli cihazlar ve topraklanabilir ekipmanlar, koruma topraklaması ile toprağa bağlanır. Bu sayede, herhangi bir arıza durumunda ortaya çıkan kaçak akım, topraklama hattı üzerinden toprağa iletilerek can ve mal güvenliği sağlanır.
2. İşletme Topraklaması:
Bu topraklama türü, elektrik tesisatlarının ve elektronik cihazların istenen şekilde çalışmasını sağlamayı amaçlar. Örneğin, trafo nötr noktası, transformatör gövdesi ve motor gövdeleri işletme topraklaması ile toprağa bağlanır. Bu sayede, elektrik tesisatında ve elektronik cihazlarda istenmeyen gerilim dalgalanmaları ve elektromanyetik parazitler engellenmiş olur.
3. Fonksiyon Topraklaması:
Bu topraklama türü, elektronik cihazların ve sistemlerin belirli fonksiyonlarını yerine getirmesi için gereklidir. Örneğin, paratonerler, radyo ve televizyon antenleri ve telekomünikasyon hatları fonksiyon topraklaması ile toprağa bağlanır. Bu sayede, bu cihazlar ve sistemler istenmeyen elektriksel gürültülerden ve parazitlerden korunmuş olur.
4. Temel Topraklaması:
Bu topraklama türü, binaların temellerine topraklama elektrodu çakılarak yapılır. Temel topraklaması, yıldırımdan korunma ve statik elektrik deşarjlarını engelleme gibi amaçlarla kullanılır.
Topraklama, elektrik tesisatlarında ve elektronik cihazlarda hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle, topraklama tesisatlarının kurulması ve periyodik olarak kontrol edilmesi gereklidir.
Topraklama Tesisatlarında Kullanılan Farklı Elektrotlar
Topraklama tesisatlarında, elektrik akımını toprağa ileten farklı türde elektrotlar kullanılabilir. Bu elektrotların her birinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. En yaygın kullanılan elektrot türleri şunlardır:
1. Çubuk Elektrot:
- Avantajlar:
- Kurulumu kolaydır.
- Az yer kaplar.
- Uygun maliyetlidir.
- Dezavantajlar:
- Kayalık zeminlerde kurulumu zor olabilir.
- Korozyona karşı hassastır.
- Zamanla direnci artabilir.
2. Kazayağı Elektrot:
- Avantajlar:
- Düşük toprak direnci sağlar.
- Geniş bir alana topraklama sağlar.
- Korozyona karşı dayanıklıdır.
- Dezavantajlar:
- Kurulumu daha zordur.
- Daha fazla yer kaplar.
- Daha pahalıdır.
3. Levha Elektrot:
- Avantajlar:
- Düşük toprak direnci sağlar.
- Geniş bir alana topraklama sağlar.
- Kurulumu nispeten kolaydır.
- Dezavantajlar:
- Sığ topraklarda kullanılamaz.
- Taşlı zeminlerde kurulumu zor olabilir.
- Korozyona karşı hassastır.
4. Şerit Elektrot:
- Avantajlar:
- Düşük toprak direnci sağlar.
- Geniş bir alana topraklama sağlar.
- Esnektir ve farklı alanlara kolayca uyarlanabilir.
- Dezavantajlar:
- Daha pahalıdır.
- Kurulumu biraz daha zordur.
- Korozyona karşı hassastır.
5. Metal Elektrotlar:
- Avantajlar:
- Dayanıklıdır.
- Korozyona karşı dayanıklıdır.
- Uzun ömürlüdür.
- Dezavantajlar:
- Pahalıdır.
- Kurulumu zordur.
- Daha az yaygın olarak bulunur.
6. Yer Altı Su Boruları:
- Avantajlar:
- Kurulumu kolaydır.
- Düşük maliyetlidir.
- Dezavantajlar:
- Her zaman uygun topraklama direnci sağlayamaz.
- Korozyona karşı hassastır.
- Boruların izolasyonu hasar görebilir.
7. Bina İhata Elektrodu:
- Avantajlar:
- Binayı tüm çevresinden topraklar.
- Yıldırımdan koruma sağlar.
- Dezavantajlar:
- Kurulumu daha zordur.
- Daha fazla yer kaplar.
- Daha pahalıdır.
Ayrıca Bakınız: Topraklama Nedir?