Tanım olarak, senkron hızda çalışan motorlara, senkron motor denilmektedir. Senkron hız da motorun elektromotor kuvveti oluşturduğu sabit hız olmaktadır. Bu motor, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürmek de kullanılır.
Senkron Motor Nedir?
Stator ve rotor, senkron motor 2 ana parçası olmaktadır. Stator, hareketsiz şekle gelir ve motorun armatür sargısını taşımaktadır. Armatür sargısı da EMF’nin motorda indüklemiş olduğu ana sargıdır. 4. alan sargılarını taşımaktadır. Ana alan akısı da rotorda indüklenmektedir. Rotor da çıkıntılı kutup rotoru ve de çıkıntılı olmayan kutup rotoru olarak iki şekilde tasarlanmaktadır.
Bu motor, çıkıntılı olan kutup rotorunu kullanmaktadır. Çıkıntılı kelimesine bakacak olursak da, rotorun armatür sargılarına doğru çıkıntı yapan kutuplarına denilmektedir. Bu motorun rotoru çelik laminasyonlarla yapılmaktadır. Laminasyonlar da transformatörün sargısında ortaya çıkan girdap akımı kaybını azaltmaktadır. Çıkıntılı kutup rotoru genelde orta ve de düşük hızlı motor tasarımları için kullanılmaktadır. Motorda kullanımı da yüksek hızlı silindirik rotor elde etmektir.
Senkron Motor Nasıl Çalışır?
Stator ve rotor parçaları motorun çalışmasını sağlayan ana parçalardır. Stator, makinenin sabit kısmı, rotor da dönen kısmı olmaktadır. 3 fazlı AC beslemesi de motorun statoruna verilir. Stator ve rotor ayrı ayrı uyarılmaktadır. Uyarma işlemi de bir elektrik akımı ile motorun parçalarının üzerinde manyetik alanın indüklenmesidir.
Statora 3 fazlı besleme verildiği zaman, stator ile rotor boşluğunun arasında dönen manyetik bölüm gelişir. Hareketli kutuplara sahip alanlara dönen manyetik alan denir. Dönen manyetik alan da sadece çok fazlı sistemde gelişmektedir. Dönen manyetik alan sebebi ile stator üzerinde yer alan kuzey ve güney kutupları gelişmektedir.
Rotorun bir ucunda kuzey kutbu gelişir ve diğer ucunda da güney kutbu gelişir. AC sinüzoidal olmaktadır. Dalganın polaritesi de her yarım döngüde bir değişmektedir. Dalga ilk yarı döngüde pozitif kalmakta ve ikinci yarı döngüde de negatif olmaktadır. Dalganın pozitif ve negatif yarım döngüsü de sıra ile stator üzerinde kuzey ve güney kutuplarını geliştirmektedir. Rotor ve stator aynı tarafta olduğu zaman, yani aynı kutba sahiplerken birbirlerini iterler. Bunun yanında da zıt kutupları varsa da birbirlerini çekerler. Bu şekilde rotor sadece bir yerde titreşmekte ve motorun kendi kendine başlamamasının nedeni de bu olmaktadır.
Senkron Motorun Özellikleri
Genel olarak, senkron motor ana özellikleri;
– Bu motorların hızı yükten bağımsız olmaktadır.
– Yükün değişimi motorun hızını etkilemez.
– Bu motorlar kendi kendine çalışmaz.
– Ana taşıyıcı da motoru senkron hızında döndürmek amacı ile kullanılır.
– Senkron motor önde gelen ve gecikmeli güç faktörü için çalışmaktadır.
– Senkron motor, damper sargıları yardımı ile de çalıştırılabilir.
Senkron Motor Çeşitleri
Heyecanlanma şekillerine bağlı olarak farklı çeşitte senkron motorlar vardır.
Heyecansız senkron motor
Rotor çelikten üretilmiştir. Dış manyetik alan da rotoru manyetize etmekte ve rotor onunla senkronize bir şekilde dönmektedir. Rotor çoğunlukla kobalt çeliğine benzer yüksek kalıcılığa sahip olan çelikten yapılmaktadır. 3 çeşit tasarımları bulunmaktadır. Bunlar; histerezis motoru, relüktans motor, daimi mıknatıslı senkron motorlar.
Güncel heyecanlı senkron motor
Rotor manyetik alanını meydana getirmek adına rotora DC beslemesine gereksinim duyar. Doğru akım ile uyarılmış olan bir motor, da stator sargılarına ve rotor sargılarına sahip olmaktadır. Silindirik rotorlara ya da çıkıntılı kutup rotorlarına da sahip olabilirler. Kendi kendilerine hareket etmezler ve başlamak için de damper sargılarına gereksinim duyarlar. En başta da bir asenkron motor şeklinde başlarlar sonra da senkron hıza ulaşırlar.
Senkron Motor Nerelerde Kullanılır?
Bu motorlar genel olarak, senkron hızda dönerler. Buna bağlı olarak da bu motorların devir sayıları bir tek frekans ve kutup sayıları değiştirilerek ayarlanmaktadır. Kaynağının frekans ve kutup sayılarına göre her an senkron bir hızla dönen sabit ve hızlı makinelere de senkron makine denilmektedir. Genel olarak sabit hızın gereksinim duyulduğu bütün endüstriyel uygulama ve projelerde kullanılmaktadır. Elektrik sistemlerinde kompansatör şeklinde güç katsayının düzeltilme işlemlerinde, yüksek oranda kararlılık gerektiren konumlama makinelerini bulunduran düşük güç uygulamalarında ve de robot işleticilerde, hava kompresörlerde, kırma makinelerde, santrifüj pompalar gibi alanlarda kullanımı sağlanmaktadır. Kullanım alanları ve işlevleri bakımından son derece önemli bir yere sahip olan bu motor günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiştir.
İlginizi Çekebilir : AC MOTORLAR, DC MOTORLAR
Twitter Adresimiz İçin Tıklayınız
Facebook Adresimiz İçin Tıklayınız
Bir yanıt yazın