Hassas ve çok hassas devrelerin genellikle tercih ettiği otomatik sigorta nedir, nasıl seçilir nasıl kullanılır konularını incelemeye başlayalım.
Otomatik Sigorta Nedir ?
Otomatik Sigorta; elektrik tesisatının bulunduğu her yerde kullanılan, tesisatı ve tesisata bağlı olan elektrik cihazlarını aşırı akımlara ve kısa devrelere karşı koruma görevini üstlenen minyatür devre kesiciler ya da MCB ler örneklerini gördüğümüz bir tür devre bileşenidir. Bu tür sigortalar genellikle hassas ve çok hassas devrelerde kullanılır. Hassas oldukları için ölçüm ve araştırma laboratuvarlarında, kumanda panolarında kullanılır.
Minyatür devre kesiciler hali ile tesisata bağlanır ver elektrik ile çalışan cihazların aşırı akımlar ile kısa devrelere karşı korur. Elektrik tesisatında oluşan aşırı akım veya kısa devre durumunda kendini devreden çıkararak elektrik akımının kesilmesini sağlar. Otomatik sigortanın tekrar çalışmasını manuel olarak da gerçekleştirilebilir. Bu sigortaların akım değerleri düşüktür ve attıklarında şalter iner. Şalter kaldırılınca akım geçişi tekrar sağlanır devre fonksiyonu tekrar çalışmaya başlar. Devre kolay şekilde açılır ve kapanır. İçerisinde bulunan açtırma düzeneği, arıza devam etmesi durumda devreyi yeniden açar.
Otomatik sigortalarına koruma anahtarı da denmektedir. Tablo ve duvar tipi gövdelerine takılabilir. Termik ve manyetik bir düzenekle fazla akım geçişinde kendini açar. Devreyi açan sigortanın, sigorta ortasında bir çalıştırma düğmesi dışarı çıkmaktadır. Sigortayı terkar devreye almak için çalıştırma düğmesine basmak yeterli olmaktadır.
Otomatik sigortalar devreyi iki yöntemle keser:
Manyetik mekanizmaya sahip otomatik sigortalarda belirlenmiş miktarın üstünde ani yüksek akım geçişinde, mıknatıslık etkisinin artması sağlanır. Elektromıknatıs devreyi kapatan iki ucu açar ve devre kesilmiş olur. Termik bir mekanizmaya sahip olan otomatik sigortalar ise belirlenen miktardan fazla akım geçişinde ısınma miktarı artar. Madeni bi-metal uçları devrenin kesilmesini sağlar. Termik açıcıların bulunduğu mekanizmalardan oluşan otomatik sigortanın bi metal uçların soğuması beklenmesi gerekir. Aksi halde sigorta kontakları birbirine tutunamaz.
Otomatik Sigorta Nasıl Seçilir ?
Bu sigortaların seçimleri için kutup sayıları, anma akımları, kısa devre kesme kapasiteleri ve açma özellikleri gibi kriterler dikkate alınarak yapılır. Otomatik sigortalarda anma akımı sigortanın bağlı bulunduğu devreden geçen akıma eşit veya büyük olmalıdır. Kısa devre kesme kapasiteleri, otomatik sigortanın bağlı olduğu yerdeki beklenen kısa devre akımından büyük olmalıdır.
Otomatik Sigorta Çeşitleri Nelerdir ? Hangi alanlarda nasıl kullanılır ?
Çeşitli uygulamaların kullanımı için otomatik sigortalar iki tip olarak üretilir. B((L) ve C(G) tipi olmak üzere üretilen otomatik sigorta tipleri ise kendi içlerinde 6-10-16-20-25-35-40-45-50 amperlik farklı değer çeşitliliği dikkate alınarak imalatı yapılmaktadır. Üç fazlı motorların korunmasında kullanılan otomatik sigortaların mandalları birbirine akuple edilmektedir . Bu yöntemle fazın birisinin bağlı sigortalardan biri attığında üç faz akımı birden kesilir.
B (L) tipi Otomatik Sigorta
Otomatik sigorta açma özelliğine göre kısa devre oluşması durumunda B tipi sigortalar kullanılmaktadır. Bu tip sigortalar nominal akımın 3 ile 5 katı arasında devrenin açılmasını sağlar. Hat koruma özelliği de mevcuttur. Ani olarak devre açılmasını sağlar. B tipi sigortalar rezistif yüklerin ağırlık bulunduğu ev ve işyerlerinde, aydınlatma, priz, kumanda devreleri, ısıtıcılar, PLC devrelerinde kullanılmaktadır. 6-10-16-20-25-32-40 amper değerlerinde üretimi yapılmaktadır.
C (G) tipi Otomatik Sigorta
Otomatik sigorta açma kısa devre oluşması durumlarında C tipi sigortalar tercih edilir. Bu sigortalar, nominal akımın 5 ila 10 katı arasında devreyi açma özelliği bulunmaktadır. C tipi sigortalar motor koruma devrelerinde daha çok kullanılmaktadır. Cihaz koruma özellikleri yanı sıra gecikmeli olarak devreyi açma özelliği de vardır. Elektrik motorları gibi ilk yol alma sırasında anma akımının üzerinde akım çeken cihazların korunmasında kullanılmaktadır. C tipi sigortalar endüktif yük bulunan işletmelerde trafo, floresan lamba, klima, buzdolabı, Xray cihazları, UPS gibi cihazların korunması için de kullanılır. C tipi sigortalar, 0.5 – 1 – 1.6 – 2.4 – 6 – 10 – 16 – 20 – 25- 32- 40 – 45 – 50 amper değerlerine göre çeşitli model üretimleri yapılır.
D eğrisi (D tipi) Otomatik Sigorta
Ayrıca varolan B ve C tipi otomatik sigortaların dışında, D eğrisi (D tipi) otomatik sigorta üretimleri yapılmaktadır. D tipi sigortalar nominal akımın 10 ila 20 katı arasında devreyi açar. D tipi otomatik sigortaların kullanım alanı ise; motorlar, punto makinaları, kaynak makinaları, sodyum buharlı lambalar şeklinde sayılabilir.
Otomatik Sigorta Amper Değerleri ve Açma Karakteristikleri
EN-60989-1 standardına göre otomatik sigortalar, Renard Serisi olarak adlandırılan bir dizi standart amper değerinde üretilirler. Bu değerler şunlardır:
Nominal Akım (In):
- 1A
- 2A
- 3A
- 4A
- 6A
- 10A
- 16A
- 20A
- 25A
- 32A
- 40A
- 63A
- 80A
- 100A
Nominal akım, otomatik sigortanın sürekli olarak taşıyabileceği akım değerini gösterir. Bu değer, sigortanın üzerinde A (amper) sembolü olmadan yazılır.
İlginizi Çekebilir : Elektrik Sigortaları
Twitter Hesabımız İçin Tıklayınız
Facebook Hesabımız İçin Tıklayınız