Sanal ve artırılmış gerçeklik(AR) kavramları son dönemlerde oldukça popülerleşmiştir. Teknoloji gelişmeye başladıkça, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik farklı şekillerde gelişmektedir. Bu kavramlar birbirlerinden oldukça farklıdır. VR ve AR farkları oldukça fazladır.

Sanal Gerçeklik (VR) Nedir ?

VR, sanal bir evrenin sanki içindeymiş gibi hissetmeyi sağlamaya çalışan bir takım kavram ve araçlar bütünü olarak tanımlanabilir. Bu kavramların temelinde ise günümüzde tabletlerin ve akıllı telefonların yanı sıra yeni nesil sanal gerçeklik gözlükleri yatmaktadır. Bahsi geçmekte olan gözlükler şimdilik kullanıcılara sadece başka bir sanal gerçekliği gösterebilmek, sanal sesleri duyurabilmek ve sanal nesneleri hareket ettirebilmek özelliği sunar.

Sanal gerçeklik gözlüklerinin geliştirilip insan duyularını kandırılabileceği fikri ilk kez ABD’de bulunan Bell laboratuvarlarında 1965 yılında Ivan Sutherland tarafından sunulmuştur. Sutherland, bu konu üzerine yazmış olduğu bilimsel makalesinde VR’nin, gerçek kadar gerçek olabilmesi için bütün gereklilikleri sıralamıştır.

Sutherland’ın makalesinde göze çarpmakta olan en önemli konulardan biri ise ekran teknolojilerinin gelişmesinin gerekliliği üzerinedir. Sanal gerçekliğin gerektirdiği teknolojik evrim tamamladığı zaman, var olmakta olan gerçekliğin iyileştirebileceği ya da kişilere tamamen farklı bir gerçeklik sunabilecek bir hale geleceği savunulur.

Sanal Gerçekliğin Kullanım Alanları

Sanal gerçeklik teknolojileri çoğunlukla dijital oyun sektörü ile bağlantılı gibi görünse de daha başka sektörlerde de kullanılmaktadır. Google, Microsoft, Nvidia, Intel ve de Oculus’un Samsung ile ortaklığı ve Facebook’un Oculus’a yapmış olduğu yatırımla uluslararası şirketler de artık VR alanında yatırım yapmaya başlamışlardır.

Bunun sonrasında VR gözlüklerinin akıllı telefonların yerini alacağı düşünüldüğü zaman VR teknolojilerinin kullanım alanlarının ne kadar geniş olabileceğini tahmin etmek güç olmayacaktır.

Eğitim

VR teknolojisinin en verimli olan kullanım alanlarından bir tanesi olan eğitim sektörüyle uzaktan eğitim daha kaliteli ve kullanışlı bir hale gelmeye başlamıştır. Öğrencilerin yaratılmış olan ortam ile uygulamalı olarak dersleri kavrayabilmeleri, özellikle üç boyutlu ortamların önemli olduğu fizik ve coğrafya gibi derslerde kolaylıklar sağlamıştır.

Sağlık

VR teknolojisinin ilk ve en önemli kullanım alanlarından biri de sağlık sektörüdür. İnsan bedeninin üç boyutlu sunumuyla çeşitli ve özellikle de riskli cerrahi uygulamalarda pratik kazanımı artmıştır.

Mimarlık

Görselliğin en çok gerekli olduğu alanlardan biri olan mimarlık ve inşaat sektöründe de sanal gerçeklik teknolojisinin kullanımı oldukça önemlidir. Henüz inşaat aşamasında olan yapıların kullanıma hazır olacak hallerini müşterilere gerçekçi bir şekilde sunup müşterilerin evin içerisinde dolaşmalarını sağlayacak bu teknoloji, inşaat sektörü açısından da birden çok kolaylığa olanak verir.

Kültür ve Turizm

Doğal güzellikler, tarihi mekanlar ve müzelerin bulundukları mekanlara gitmeden sanal gerçeklik teknolojileri ile 3 boyutlu bir ortamda sunulması artık mümkündür. Özellikle farklı ülkelerin yurt dışı tanıtımlarında oldukça yararlı olabilen bir uygulama olması bu sektördeki önemini arttırmaktadır.

Eğlence

VR teknolojisinin en çok yaygın kullanıldığı alan olan eğlence sektöründe bazı oyunlar, Filmler, çeşitli yayınlar sanal gerçeklik gözlükleriyle kullanıcının kendini tam anlamıyla o ortamda hissetmesini sağlayacak şekilde geliştirilebilir. Sanal gerçeklik teknolojisine en hızlı şekilde uyum sağlayan sektörlerden biri de eğlence sektörüdür.

Artırılmış Gerçeklik (AR) Nedir ?

Artırılmış gerçeklik gerçek dünyayı ve bilgisayar ürünü olan sanal dünyayı bir araya getirerek ve gerçek dünyadan kopulmadan dijital dünya ile etkileşimi sağlar. Buna benzer teknolojilerin ilk kullanım alanları savaş uçağı pilotları için geliştirilmiş olan kaska takılan ekranlar olmuştur. Bu sayede pilotlar gözünü hedeften ayırmadan bütün kritik bilgilere ulaşabiliyorlardı.

Bu kasklar oldukça ağır, hacimli ve pahalı oldukları için uzun süre başka alanlarda kullanılamamıştır. 2000’li yıllarda geliştirilmiş olan, endüstriyel uygulama amaçlı ürünler denenmiştir, ancak ekran ve sensör teknolojileri bahsi geçmekte olan zamanda yeterince olgunlaşmadığı için başarılı olamamıştır.

Son 10 senede gelişen diğer önemli AR uygulaması ise araçların camlarına gömülü bir bilgi ekranıdır. Bu çeşit ekranlar, “ HUD” olarak da bilinir. Bu ekranlar sayesinde önemli göstergelerin bilgileri, gözlük gerektirmeden araçların ön cam hizasında gösterilebilir.

2000’li yıllarda mikroelektronik ve mikromekanik teknolojilerindeki gelişmelerin sayesinde algılayıcılar ve bilgisayarlar küçülerek çok daha fonksiyonel hale gelmişlerdir. Yeni insan ve bilgisayar etkileşim tabanı olan akıllı telefonlar bu gelişmeler sayesinde ortaya çıkmıştır.

Benzer bir şekilde giyilebilir cihazlar da daha akıllı olmaya ve giderek küçülerek yavaş yavaş gözlük şekline gelmeye başlamışlardır. Bunun ilk örneği ise Google firmasının üretmiş olduğu Google Glass olarak bilinir.

Bu çok heyecan verici teknolojik gelişmelerin neticesinde, gelecek yıllarda giyilebilir VR ve AR gözlüklerin akıllı telefonların yerini alıp yeni bir bilişim devrimini başlatacağı ve geleceğin insan-bilgisayar etkileşiminin de gözlük üzerinde olacağı düşünülmektedir.

Artırılmış ya da sanal gözlük alanlarında söz edilen büyük hayallerin gerçekleşmesi için bütün dünyada bilim insanları, mühendisler ve bilgisayar programcıları oldukça yoğun bir şekilde çalışıyorlar.

Bu bağlamda son 5 sene içinde öne çıkan uluslararası şirketlerin arasında Google, Facebook, Intel gibi teknoloji devleri ile birlikte bu alanlarda yazılım donanım ürünlerini geliştirmek üzere kurulan onlarca yeni şirketler ve araştırma grupları bulunmaktadır.

Bu gibi şirketlerin tarafından üretilmiş olan sanal ve artırılmış gerçeklik gözlükleri giderek daha da çok kullanıcıya ulaşmaktadır. Ülkemizde de bu alanda Koç Üniversitesi Optik Mikro sistemler araştırma laboratuvarı donanım konusunda yapılan çalışmaları ve birçok firmada yapılmakta olan yazılım ağırlıklı çalışmaları öne çıkar.

Gelecek yıllarda eğitim, sağlık, otomotiv, savunma ve eğlence sektörleri hayatları kolaylaştıran ve zenginleştiren yeni çözümler ve uygulamalar hedefler. Böylelikle bilgiye ulaşmanın en kolay yolu olan cep telefonları ve internet ağı, gözlüklerin içerisine sığabilecek ve bununla birlikte gelişmekte olan yapay zeka biliminin sayesinde bu gibi gözlükler kişilerin her konuda kişisel danışmanı olacaktır.

Artırılmış Gerçeklik (AR) Kullanım Alanları

Reklam ve Pazarlama

Artırılmış gerçeklik teknolojisinin en önemli kullanım alanından biri de reklam sektörü olarak bilinir. Firmalar ürünlerinin pazarlama aşamasında müşteriyi interaktif kullanıma yönlendirerek daha etkili olmaktadırlar.