Kontaktör nedir; enerji yönetimini sağlayan elektromanyetik röleye kontaktör denilmektedir. Bobine elektrik verilmesi durumunda kapalı kontakları açar, açık olan kontakları kapatır. Eleketrik yükleinin korunmasını ve kontrol edilebilmesi için besleme hattının anahtarlanmasını sağlar. Kontakların açılıp kapanması kontaktör bobini ile sağlanır.
Kontaktör Nedir ? Ne işe yarar ?
Kontaktörler; elektrik motoru, kompanzasyon, pompa, konveyör, kompresör, aydınlatma kontrolü gibi elektrik yüklerine bağlantısı doğrudan olmaktadır.
Kontaktörler termik röle ile beraber kullanılırsa cihazları ve işletmeleri aşırı yük akımlarına karşı koruma sağlar. Ayrıca PIR, LDR, yük sensörü, IoT yönetimi gibi farklı sensörler veya elekrtomanyetik anahtarlayıcılarla birlikte kullanılmaktadır. Pasif veya aktif uzaktan izleme ya da kontrol işlemleri yapılabilir.
Alçak gerilim sistemlerinde kontaktörler kullanılır. Normal akımda kumandada yer alaan devrenin açılıp kapanmasına ek olarak aşırı akımlarda devreyi keser. Kontaktörler alternatif gerilim değerlerini kontrol etmesi ile rölelerden ayrılır.
Kontaktör Nasıl Çalışır ?
Kontaktörlerin çalışma prensibi, röle çalışma prensibidir. Bobin enerji verilmesi sağlanarak, manyetik alan oluşturulur. Röle çıkışlarındaki normalde kapalı veya normalde açık kontaklar konum değiştirmiş olur. Bobin enerjisi kesildiğinde ise kontaklar başlangıç konumuna geri döner. Böylece anahtarlama gerçekleşmiş olur. Kontaktör bobini, PLC, mikrokontrolör gibi doğrudan kullanım ile kontrol gerçekleştirilebilir.
Kontaktör Yapısı Nasıldır ?
Kontaktörün yapısında; nüve, bobin, bakır halkalar, palet ve kontak bileşenlerinden oluşur.
- Elektromıknatıs
Bir demir nüve ve üzerine sarılmış bobinden oluşur. Bobine gerilim verildiğinde geçen akım bir manyetik alan oluşturur. Mıknatıslanma meydana gelir. Çalışma akımı ve kontak akımına göre elektromıknatıslar kullanılmaktadır.
- Palet
Kontaktör nüvesinin hareketli kısım palettir. Demir nüvenin mıknatıslanmasını ve yayların itmesi ile hareket eder. Demir nüveye sarılı bobinin enerjisi kesildiğinde, yayların itmesi gerçekleşir ve palet ilk konumuna geri döner.
- Kontak
Kadmiyum, molibden gümüş, demir, bakır-nikel, karbon ve tungstenden yapılmış alaşımlardan üretimi gerçekleştirilir. Palet üzerine montajı yapılan hareketli kontakların bir bölümü kontaktör çalışmazken açık konumda, bir bölümü ise kapalı durumdadır.
- Seperatör
Seperatörler, arkların söndürüldüğü oda olarak tanımlanabilir. Kontaktörün sabit kontak ile hareketli kontağın birleştiği yere takılan malzemeye seperatör denilmektedir. Arkın söndürülmesi için kullanılmaktadır. Kıvılcım fazlalaşınca bu büyüme separatör odasında kanatçıklara çarpar ve söner.
Kontaktör Nasıl Bağlanır ?
Kontaktörlerin bağlantısı yapılırken farklı harf ve numaralarla gruplandırılmış uçlara dikkat edilmelidir. Tüm işlemler kontaktör üzerindeki uçlara bağlı olarak gerçekleşeceği için bu konuda çok dikkat edilmelidir.
- Kontaktör, sabit giriş barasına, sigorta çıkışından ulaşan bir enerji kablosu bağlanır
- Kontaktörün çıkış barasından gelen kablo ise motorun ya da alıcıların giriş klemenslerine bağlanır.Temel bağlantı işlemleri bu şekilde yapılır.
- Kontaktörün eleketrik panosuna montajı gerçekleştirilmesi ray veya saç üzerinden bağlantısı yapılmaktadır.
- Kontaktör hareket ettirilmeden bağlantının yeri işaretlenir ve sonra markalama yapılır.
- İşaretlenmiş kısım delinir. Delme ve marakalama işlemi sonrasında tornavida ile kontaktör bağlantısı tamamlanır.
- Kontaktör, raya bağlanırken belirli bir açıda yakınlaştırılır. Böylece altında yer aalan raya düzgün bir şekilde oturtulur.
- Eğer üç kutuplu bir kontaktör bağlantısı yapılıyorsa, önce A1 ve A2 uçları bulunmaktadır. Bu uçlar bobin giriş uçlarıdır.
- Bobin enerji verildiğinde kontaktörün ana güç kontakları kapanır. A1’e faz, A2’ye nötr bağlantısı yapılması gerekir.
- Son işlem olarak; L1, L2, ve L3 ana güç kontak beslemeleri gerçekleştirilir.
Kontaktör Seçimi Nasıl Yapılır ?
Akım, kontak yapısı, yük özellikleri kontaktör seçimi yapılırken dikkate alınmalıdır. 6A gibi küçük akımlara sahip yüklere veya 1000A üzeri akım anahtarlama kontaktörleri de vardır. Kontak kutupları normali açık veya normali kapalı olarak imal edilmektedir. Bu sebeple kontaktörler hangi uygulamalar için kullanılacaksa ona göre seçimler yapılmalıdır.
Kontakların konum değiştirmesi mekanik bir şekilde gerçekleşir. Kullanılan malzemeye göre değişen belirli mekanik anahtarlama ömürleri vardır.
Ürün seçimlerine etki eden faktörler:
- Yükün kutup sayısı, boyutları, güç değerleri
- Yükün nominal çalışma gerilimi
- Bobinin gerilim özelliği
- Yardımcı kontaklar
Kontaktör seçimi yapılırken bobinin gerilimi dikkat edilmesi gereken hususlardandır. Bobin gerilimi ile ana kontak gerilimi farklı olabilmektedir.
- Bilezikli Asenkron Motorlar: Bu tür elektrikli motorlarda kontaktör tercihi yapılırken stator ve rotor devresi dikkate alınmalıdır. Stator devresi, termik akıma göre; rotor devresindeki tercih ise motor kalkışına, topraklamanın ve ara kontaktörün olup olmama durumuna göre yapılır.
- Kafesli Asenkron Motorlar: Bu elektrik motorlarında kontaktör; motor gücü, çalışma durumu, çevre sıcaklığı, motor çalışma akımına göre seçimleri yapılır.
- AC motorlarda; Kontaktörler kullanım alanlarına göre tercih edilir. Açma akımı, kesme akımı ve güç faktörü kontaktörün hangi sınıftan olduğunu yani AC akımında mı çalışacak yoksa DC akımda mı çalışacağını belirlemektedir.
Kontaktör Çeşitleri Nelerdir ?
Akım cinsine, İmalat durumlarına, Sınıflarına göre Kontaktör çeşitleri vardır.
Akım cinsine göre kontaktör çeşitleri
- Doğru akım kontaktörleri
- Alternatif akım kontaktörleri
İmalat durumuna göre kontaktör çeşitleri
- Elektromanyetik kontaktörler
- Basınçlı hava kontaktörler
- Elektro-Pnomatik kontaktörler
Sınıflarına göre Çeşitleri
AC Kontaktör Tipleri
AC1: Isıtıcılarda aktif yüklerde kullanılmaktadır.
AC2: Nominal akımın 2,5 katı çeken motorlarda kullanılmaktadır.
AC3: Kafesli asenkron motorlarda yürüyen merdivenler, pompalar, soğutucular ve konveyörlerde kullanılmaktadır.
AC4: Kesik çalıştırmalarda, motorlara yol verme esneasında nominal akımın 5-6 katı kadar akım çeker. Kontaktör kontakları açma kapama yapar. Bu uygulamaya göre imal edilir
AC5a: Deşarj lambaların da kullanılır
AC5b: Akkor tipi lambalarda
AC6a: TRafoların devreye alınmasında
AC7a: Endüktüf yükleri az olan ev aletlerinde,
AC7b: Endüktüf yükleri az olan ev aletlerinde
AC8a: Aşırı yük altında bulunan dinjöktör gibi elle kurmalı sistemlerde, soğutucularda
AC8b: Kompresör motorlarında kullanılır.
DC Kontaktör Tipleri
DC1: Isıtıcılar ve fırınlar
DC3: Yavaş hareket eden doğru akım motorları, şönt motorlarda dinamik frenleme sistemlerinde
DC5: Yavaş hareket eden doğru akım motorlarına, seri motorlara, dinamik frenleme sistemlerinde
DC6: Flamanlı akkor lambalarda kullanılır.
Kontaktörler; IEC-60947-4-1 e yönetmeliklerine uygun olarak test edilir.
Kontaktör Kullanım Alanları
Sanayi, endüstri ve diğer tüm sektörlerde kullanılan elektrikli motor sistemlerinde kontaktör vardır. Elektrikli özelliğe sahip motorlarda kullanılan bileşenlerden biridir. Motor sisteminin otomatik açılması ve kapanması kullanılan bu bileşen, akım geçişini sağlamaktadır. Sigorta termik röle gibi parçalara birlikte kullanılmaktadır.
En çok kontaktör modeli üç kutupludur. Aydınlatma, ısıtıcı ve DC aydınlatma sistemlerinde akım kesme ve kapatma işlemini gerçekleştirir. Kompanzasyon kontaktörleri, kompanzasyonlara göre üretimi yapılmaktadır. Kullanım alanından oluşan yüke göre kontaktör seçimi yapılır.
İlginizi Çekebilir : Otomatik Sigortalar , Şalterler
Twitter Adresimiz İçin Tıklayınız
Facebook Adresimiz İçin Tıklayınız