Mosfet, birçok yönden JFET’e benzer. JFET’ler geleneksel transistörlere göre büyük bir gelişme olsa da bazı sınırlamaları vardır. JFET’ler geleneksel transistörlerden daha yüksek bir giriş empedansına sahip olduğundan, JFET’in girişine bağlı bir sinyal kaynağından çekilen küçük bir miktar ana kapının ters akım sinyal kaynağını yükler. Bu şarj etkisini azaltmak ve frekans tepkisini iyileştirmek için JFET’lerden daha gelişmiş ikinci bir alan etkili mosfet transistör yapılır.
İzole kapı özelliğinden dolayı Mosfet’lerin giriş direnci çok yüksektir ve elektrotlar arasındaki iç kapasitesi çok küçüktür. Bu nedenle Mosfet’ler, geleneksel transistörlerin frekans aralığından çok daha yüksek frekanslarda ve yüksek giriş empedanslı yükselteçlerin gerekli olduğu devrelerde daha fazla kullanılır. Bunun için voltmetre, ohmmetre ve diğer test cihazlarında Mosfet’ler kullanılmaktadır. Mosfet’ler, JFET’lerden ve geleneksel transistörlerden daha düşük gürültüye ve daha yüksek bant genişliğine sahiptir.
Mosfetin Özellikleri Nedir ?
Mosfetler, elektrotlar arasında yüksek bir giriş empedansına ve çok düşük bir iç kapasitansa sahiptir. Mosfet transistörleri, JFET transistörlerinden ve geleneksel transistörlerden daha yüksek frekanslarda çalışabilir. Mosfet transistörler düşük akım tüketimine ve yüksek mekanik dayanıma sahiptir.
Mosfet’ler avantajlarına göre bazı dezavantajlara sahiptir. Bu, mosfet yapısındaki ince silikon oksit tabakasının kolayca yok edilebileceği anlamına gelir. Mosfet’e elle dokunulursa, insan vücudunun elektrostatik yükü oksit tabakasını delip onu yok ederek kullanılamaz hale getirebilir. Bu nedenle Mosfet’ler özel ambalajlarında korunmalı ve kullanıcı Mosfet’e dokunmadan önce elektrostatik yükü toprakla boşaltmalıdır. MOSFET devresini kurarken düşük güçlü bir havya kullanılmalı ve lehim topraklanmalıdır.
Mosfet Çalışma Prensibi Nedir ?
Bunun için azalan ve artan olmak üzere iki türü ele alınır.
- Azalan (boşluk şarjlı, Depletion) Tip Mosfet: Bu p tipi malzemeden uygun yerlerde N tipi bölgeler oluşturulmuş ve aralarına ince bir kanal yerleştirilmiştir. Bu yapının üst kısmı tamamen silikon oksit tabakası ile kaplanmıştır. Ancak havadaki sodyum bu tabakayı etkileyebileceğinden, başka bir tabaka olan silikon nitrat ile kaplanmıştır. N maddeden çıkarılan sonların adı; Drain ve source uçları, silikon katmanlara delikler açılarak metalik irtibat sağlanır
Drain ve source uçları doğrudan N-tipi bölgeye bağlanırken, gate ucu yarı iletkenden izole edilmiştir. Burada, gate ucuna uygulanan voltaj sıfır volt olduğunda, boşaltma ve kaynak terminalleri arasında bir miktar akım akar. Çünkü Drain ve source bağlantılıdır. Gate terminaline (+) bir voltaj uygulandığında, N-tipi malzemeler arasındaki kanal genişledikçe D-S’den geçen akım artar.
Gate terminaline (-) gerilim bağlandığında kanal daralır ve akım düşer. Kanal N tipi malzemeden yapıldığı için n kanallı batan Mosfet’tir. Kanal ayrıca p tipi malzemeden de yapılabilir.
D-S’den geçen akım bir kanaldan geçer. Kanaldan geçen akım, kapıya uygulanan voltaj tarafından kontrol edilir. Bir N-kanalı aşağı açılan MOSFET için, polarite gate ve source (-), tahliye (+) şeklindedir. Bir adım MOSFET, kapı voltajı sıfır olduğunda bir boşaltma akımına sahiptir.
Gate de (-) voltaj bağlandığında kanalın iletkenliği azalır, kanalın direnci artar, dolayısıyla kanaldan geçen akım azalır. Kanalın iletiminden dolayı akım azaldığından adım tipi MOSFET olarak adlandırılır.
- Çoğalan (Enhancement) Tip MOSFET: Çoğalan tip MOSFET ile azalan tip arasındaki fark, iki N tipi bölge arasında kanal olmamasıdır. Burada yine source (S) ve Drain (D) uçları N-tipi bölgelerle doğrudan temas halindeyken, Gate (G) ucu bir yarı iletken malzeme ile izole edilmiştir. G kutbuna gerilim uygulanmadığı sürece S ve D kutupları arasında akım akmaz. Metal kısım, bir G konektörüne ve kapasitör özelliklerine sahip bir P tipi muhafazaya sahiptir. Çünkü iki iletken bir yalıtkan kondansatör oluşturur. Gate terminaline (+) gerilim uygulandığında, kapasite özelliğinden dolayı P tipi durumda iki N malzemenin yanında (-) yükler toplanır.
Böylece iki N tipi madde arasında doğal olarak bir kanal oluşur. Bu durumda akış başlayacaktır. Gate uygulanan voltaj (+) arttırılırsa iki N tipi malzeme arasındaki (-) yükler artar ve o P tipi gövdede oluşan kanalın genişlemesine neden olur. Böylece S ve D kutupları arasında akan akım, şebekeye uygulanan voltaj ile kontrol edilebilir. Gate boyunca bir voltaj uygulanmadıkça S ve D arasında akım akmaz.
Mosfet Ne İşe Yarar ?
MOSFET, en kısa tanımıyla, bir tür kapı izoleli alan etkili transistördür. İster analog ister dijital devreler olsun elektronik devrelerde anahtarlama ve amplifikasyon işini yaparlar. En yaygın kullanılan elektronik devreler sayısal devrelerdir. Normal Mosfet’ler bir transistör gibi çalışırken, diğer güç Mosfet’leri yüksek düzeyde güç düzenlemesi sunar.
P-Kanal ve N-Kanal Mosfet
Hem tahliye hem de güçlendirici Mosfet’ler, N-kanalı ve P-kanalı olmak üzere iki ayrı kategoriye ayrılır. N-kanallı Mosfet’ler, boşaltma ve kaynak terminallerine bağlı iki N-tipi hedeften oluşur; P-kanalı Mosfet’ler ise bir drenaja ve bir kaynağa bağlı iki P tipi hedeften oluşur.
- N-kanallı tahliye Mosfet’inde akım, tahliyeden kaynağa akar.
- P-kanallı tahliye Mosfet’inde akım kaynaktan tahliyeye akar.
- N tipi Enhancement Mosfet’in kapı terminaline pozitif bir voltaj uygulandığında, (-) yüklü elektronlar iki N tipi malzeme arasında toplanır ve akım akmaya başlar.
- P tipi geliştirme Mosfet’te, Gate terminaline negatif bir voltaj uygulandığında, iki P tipi malzeme (+) arasında yüklü elektronlar toplanır ve akım akmaya başlar.
Mosfet Sağlamlık Kontrolü Nasıl Yapılır ?
Mosfet’in durumunu kontrol etmek için bir multimetre kullanılabilir. Çoğu multimetrenin bir diyot test adımı vardır. Bu aşama yaklaşık 3-4 voltluk bir voltajla test edilebilir. Bu aralıktaki bir voltaj, çoğu Mosfet’i tetiklemek için yeterlidir. Cihaz o aşamaya getirildiğinde cihazın negatif ucu Mosfet’in kaynak ucuna dokundurulur. Metrenin pozitif ucu mosfetin kapı ayağına değdirilir.
Pozitif uç daha sonra boşaltma dalına dokunur. Sayacın pozitif ucu hala tahliye dalı ile temas halindeyken, parmakla aynı anda yaya ve kapı ayaklarına dokunulur. Bu durumda sayaçta yüksek bir okuma Mosfet’in çalıştığını ve sağlıklı olduğunu gösterir. Böylece Mosfet’in ölçümü bir multimetre ile yapılır.
İlginizi Çekebilir : Tristör Nedir ?
Twitter Hesabımız İçin Tıklayınız
Facebook Hesabımız İçin Tıklayınız